Изворни код странице Bombardovanje Niša kasetnim bombama

{{Инфокутија Напад на цивиле
| наслов           = Бомбардовање Ниша касетним бомбама
| слика            = 
| опис_слике      = 
| локација         = [[Ниш]], {{flagicon image|Flag of Serbia (1992-2004).svg}} [[Република Србија (1990-2006)|Република Србија]], {{flagicon image|Flag of Serbia and Montenegro.svg}} [[СР Југославија]]
| мета             =
| гшир             = 
| гдуж             = 
| датум            = [[7. мај]] [[1999]], [[12. мај]] [[1999]].
| време            = Прво бомбардовање 11:30-11:40
| временска_зона   = UTC+1
| врста            = [[БЛУ-97/Б|БЛУ-97]]
| оружје           = [[Касетна бомба|касетне бомбе]]
| убијени          = 15 цивила <ref name="15 мртвих цивила" />
| рањени           = Укупно 30 цивила,
Прво бомбардивање 19 цивила;
Друго бомбардовање 11 цивила
| починилац        = {{зас|NATO| size = 25px}} [[НАТО]]
| осумњичен        = {{зас|NATO| size = 25px}} [[НАТО]]
| учесници         = {{зас|NATO| size = 25px}} [[НАТО]]
| организација     = {{зас|NATO| size = 25px}} [[НАТО]]
| покрет           =
}}

[[Датотека:Bombardovanje Nisa.png|250п|мини|Мапа бомбардовања Ниша 7. маја 1999.]]
[[Датотека:BLU-97.jpg|мини|десно|250п|[[Касетна бомба|Касетне бомбе]]]]
'''Bombardovanje Niša kasetnim bombama''' desili su se [[7. maj]]a i [[12. maj]]a [[1999]]. godine tokom [[NATO bombardovanje SRJ|NATO bombardovanja SR Jugoslavije]]. To su jedni od najozbiljnijih napada u toku NATO bombardovanja SRJ u kojem je došlo do stradanja civila korišćenjem [[Kasetna bomba|kasetnih bombi]] [[BLU-97/B|BLU-97]].<ref>{{cite web| url = http://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm | title = Civilian Deaths in the NATO Air Campaign - The Crisis in Kosovo | publisher = Hrw.org | date = | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref> Prvo bombardovanje je bilo značajniji događaj jer je uključivao smrt civila uz upotrebu kasetnih bombi tokom [[NATO]] bombardovanja u [[Jugoslavija|Jugoslaviji]].

== Prvo bombardovanje Niša 7. maja 1999. godine ==

Tokom [[7. maj]]a [[1999]]. u vremenu od 11.30 i 11.40 časova, gde su borbeni avioni Ratnog vazduhoplovstva Kraljevine Holandije bacili više kontejnera kasetnih bombi [[BLU-97/B|BLU-97]] (sa oko 100—150 bombi po kontejneru)<ref name="Golubović"/> na [[Aerodrom Konstantin Veliki|Niški aerodrom]] (vojni cilj), koji se nalazi na kraju grada, ali su bombe „promašile“ cilj i pale unutar šireg centra grada.{{činjenica| date = 11. 2015.}} Bombe su pale u blizini centra grada, koji je udaljen više od 3-5 km od aerodroma od njihove pretpostavljene mete.

Kasetne bombe razasute su iz najmanje dva kontejnera, nošene vetrom, pale su na tri lokacije u centralnom delu grada i to:
* ''pored zgrade Patologije niškog Medicinskog centra na jugu grada,''
* ''centar pored [[zgrada Banovine|zgrade Banovine]] uključujući glavnu pijacu, autobusku stanicu pored [[Niška tvrđava|Niške tvrđave]] i zdravstvenog centra 12. februar i''
* ''parking [[Niš ekspres|Niš Ekspresa]] pored [[Nišava|Nišave]]''
Izveštaji govore da je od eksplozije kasetnih bombi 7. maja 1999. na tri lokacije u Nišu;<ref>{{cite web | url = http://news.ni.rs/doc/spisakpoginulihe.html | title = Grad Nis - Dnevne vesti iz Nisa | publisher = News.ni.rs | date = | accessdate = 16. 2. 2012. |archive-url=https://web.archive.org/web/20120319065829/http://news.ni.rs/doc/spisakpoginulihe.html |archive-date = 19. 03. 2012 |url-status=dead |df= }}</ref>
* ''poginulo 15 civila''
* ''teške [[povreda|povrede]] zadobilo 8 civila,''
* ''lakše povrede zadobilo 11 civila,''
* ''oštećeno 120 stambenih objekata,''
* ''uništeno 47 a oštećeno 15 putničkih [[automobil]]a.''
Svi povređeni zbrinuti su u [[Klinički centar Niš|Kliničkom centru u Nišu]]. <ref name="Golubović"> Golubović Z. i sar. Kasetne bombe-karakteristike, mehanizmi dejstva, vrste i posledice bombardovanja civilnog stanovništva. Acta Fac.Med Naiss 1999, 16 (1) 14 UDK 616-0014</ref>
 
Tadašnji gradonačelnik Niša, [[Zoran Živković (političar)|Zoran Živković]], izjavio je za [[Rojters]]: „Nema nikakvog vojnog cilja unutar kilometra odatle... Kasetne bombe pogodile su pijacu, zgrade u okolini izgledaju kao švajcarski sir... rakete su pogodile patološki centar, parking i okolne zgrade... Video sam mrtvog čoveka koji je nosio torbu sa lukom unutra.“<ref name="15 mrtvih civila">{{cite web| last = Norton | first = Richard | url = http://www.guardian.co.uk/world/1999/may/08/balkans | title = Nato cluster bombs 'kill 15' in hospital and crowded market | publisher = Guardian | date = | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref>

U izveštaju [[Hjuman rajts voč]]-a zabeleženo je 14 smrtnih slučajeva civila kao posledica napada, dok je još 28 povređeno.<ref name="HRWref">{{cite web|url=https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm |title=Smrt civila prilikom NATO bombardovanja Jugoslavije |publisher=Hrw.org |date= |accessdate = 2012-02-16}}</ref> Večernje novosti su objavile 16 poginulih civila.<ref name="NNS">{{cite web|url=http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/reportaze/aktuelno.293.html:546968-Suze-za-16-zrtava-kasetnih-bombi|author=D. Stojanović|title=Novosti: ''Suze za 16 žrtava kasetnih bombi''|language=Serbian|date=7 May 2015|accessdate=10 August 2017}}</ref> Broj smrtnih slučajeva među civilima bio je veliki jer se napad dogodio usred dana kada su se civili okupljali na ulicama i na pijaci gde je broj poginulih bio najveći.<ref>{{cite news |last1=Norton-Taylor |first1=Richard |title=Nato cluster bombs 'kill 15' in hospital and crowded market |url=https://www.theguardian.com/world/1999/may/08/balkans |access-date=29 September 2021 |work=The Guardian |date=8 May 1999}}</ref>

== Drugo bombardovanje Niša 12. maja 1999. godine ==

Dana 12. maja 1999. godine, istočni deo grada je bombardovan kasetnim bombama, što je rezultiralo ranjavanjem 11 civila.<ref>{{cite web| url = http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2008&mm=02&dd=04&nav_category=16&nav_id=283484 | title = B92:Uništena kasetna bomba iz 1999. 4. februar 2008 | publisher = B92.net | date = 4. 2. 2008. | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref> Većina od tih povreda bile su amputacije. Bombardovano je [[Duvanište (Niš)|Duvanište]] koje je udaljeno više od 7 km od aerodroma (najbližeg vojnog objekta). Prva žrtva od posledica tog bombardovanja nastradala je 2000. godine, kada je detonirala zaostala neeksplodirana [[kasetna bomba]] [[BLU-97/B|BLU-97]]. <ref>{{cite web|url=https://www.npaid.org/content/download/1143/10900/file/YellowKillersNPA2.pdf |title=Žute ubice |publisher=Norveška Narodna Pomoć }}</ref>

== Spisak žrtava ==

# Aleksandar Deljan (1949)
# Božidar Veljković (1961)
# Ljubiša Stančić (1941)
# Božidar Đorđević (1942)
# Gordana Sekulić (1971)
# Trifun Vučković (1913)
# Slobodanka Stoiljković (1937)
# Dragiša Vučić (1941)
# Živorad Ilić (1928)
# Vera Ilić (1934)
# Saša Miljković (1966)
# Ljilja Spasić (7 meseci trudnoće) (1973)
# Gerasim Jovanovski (1915)
# Milutin Živković (1925)
# Dragiša Anđelković (1947) <ref>{{Cite web |url=http://news.ni.rs/doc/spisakpoginulihe.html |title=LIST OF CITIZENS OF NIŠ KILLED DURING THE NATO AGRESSION AGAINST YUGOSLAVIA |accessdate=18. septembar 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120319065829/http://news.ni.rs/doc/spisakpoginulihe.html |archivedate=19. septembar 2012 |deadurl=yes }}</ref>

== Reakcije ==

Sutradan, [[8. maj]]a, [[generalni sekretar NATO]]-a, [[Havijer Solana]], potvrdio je odgovornost NATO-a za napad, izjavom da je „NATO potvrdio da je oštećenje pijace i klinike prouzrokovalo NATO oružje koje je promašilo cilj“. Prema izvorima iz vojske [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], kontejner kasetne bombe -{[[CBU-87]]}- nije se otvorio iznad cilja nego ubrzo nakon izbacivanja iz aviona, zbog čega je submunicija pala na druge ciljeve unutar grada.<ref>{{cite web| url = http://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm | title = Izveštaj Hjuman Rajts Voča | publisher = Hrw.org | date = | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref>

Kasetne bombe je izbacio holandski [[f-16 Fajting falkon|-{F-16}-]].<ref>{{cite web| url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3428967.stm | title = Europe &#124; Ex-PM testifies on Nato strikes | publisher = BBC News | date = 26. 1. 2004. | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref> Nakon ovog napada [[Holandija|Holanđani]] su prekinuli da koriste kasetne bombe tokom bombardovanja, što nije bio slučaj sa drugim članicama [[NATO]] pakta.<ref>{{cite web| url = http://www.natosued.org/GB/archiveEngl/040126/040126eng.html | title = Humanitarian Bombers in Court | publisher = Natosued.org | date = | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref> Avioni britanskog [[Kraljevsko ratno vazduhoplovstvo|Kraljevskog vazduhoplovstva]] su i nakon ovog slučaja nastavili da koriste kasetne bombe.<ref>{{cite web| url = http://www.arhiva.srbija.gov.rs/vesti/2000-02/07/17806.html | title = Bler odgovoran za kasetne bombe | publisher = Arhiva.srbija.gov.rs | date = | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref>

[[Hjuman rajts voč]] je osudio napad i upozorio da kasetne bobme ne smeju da se koriste prilikom napada na urbana naselja zbog gustine naseljenosti područja.<ref>{{cite web| url = https://web.archive.org/web/20141022190610/http://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm| title = THE CRISIS IN KOSOVO | publisher = [[Hjuman rajts voč|HRW]] | date = | accessdate = 10. 9. 2015.}}</ref> [[Amnesti internašonal]] je objavio da [[NATO]] nije preduzeo mere opreza i da je prekršio zabranu nesrazmernog napada prema članku 54 (4) i (5) protokola -{I}-.<ref>{{cite web| url = http://www.amnesty.no/aktuelt/flere-nyheter/arkiv-nyheter/natofederal-republic-yugoslaviacollateral-damage-or-unlawful-kil| title=NATO/FEDERAL REPUBLIC OF YUGOSLAVIA''COLLATERAL DAMAGE'' OR UNLAWFUL KILLINGS?|  publisher=[[Amnesti internašonal]]| accessdate = 10. 9. 2015.}}</ref>

Na Niš je tokom bombardovanja ukupno bačeno 36 tovara kasetnih bombi, gde je ubijeno 15 civila, dok je 30 civila povređeno a od tog broja 8 civila je teško povređeno, zatim oštećeno je 120 stambenih objekata, totalno je uništeno 47 putničkih automobila a 15 automobila je pretrpelo neka oštećenja.<ref>{{cite web| url = http://www.in4s.net/index.php?view=article&catid=82:srbija&id=7217:odata-pota-rtvama&tmpl=component&print=1&page=&option=com_content&Itemid=197 | title = Otac Gojko Perović: Kosovski zavjet | publisher = In4s.net | date = | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref>

I pored nekoliko akcija čišćenja terena od zaostalih kasetnih bombi, njihovo definitivno uklanjanje (2010. godine) još nije moglo biti završeno.<ref>{{cite web| url = http://www.rts.rs/page/stories/ci/story/124/%D0%94%D1%80%D1%83%D1%88%D1%82%D0%B2%D0%BE/63470/%D0%9D%D0%B8%D1%88+%D1%87%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%BA%D0%B0%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B5+%D0%B1%D0%BE%D0%BC%D0%B1%D0%B5 | title = RTS: Niš čisti kasetne bombe | language = sr | publisher = Rts.rs | date = 24. 5. 2009. | accessdate = 16. 2. 2012.}}</ref> U 2015. godini, površina od 10.830.927 kvadratnih metara oko Niša je očišćena od kasetnih bombi, dok je najavljeno čišćenje još  6.000.000 m².<ref>{{Cita web|url=https://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2015&mm=05&dd=05&nav_category=12&nav_id=988101|title=Niš: Razminiranje kasetnih bombi|date=2022-05-03|publisher =B92.net|language = sr}}</ref>

== Vidi takođe ==

* [[Masakr u Varvarinu|Bombardovanje Varvarinskog mosta]]
* [[Civilne žrtve u NATO bombardovanju SRJ]]
* [[NATO bombardovanje SRJ]]
* [[Napad na putnički voz u Grdeličkoj klisuri]]
* [[Hronologija NATO bombardovanja SRJ]]
* [[Rat na Kosovu i Metohiji]]
* [[Materijalna šteta u NATO bombardovanju SRJ]]
* [[NATO propaganda i agresija na SRJ]]
* [[Bombardovanje kineske ambasade u Beogradu]]
* [[Vojni gubici u NATO bombardovanju SRJ]]
* [[Operacija Strela]]
* [[Bitka na Košarama]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Izvori ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=ffqizECnIuA RTS: Bombardovanje]
* http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/337989.stm

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Sukobi na teritoriji SFRJ}}
* [http://www.politika.rs/rubrike/Drustvo/Secanje-na-56-Nislija-stradalih-od-NATO-bombi.sr.html Sećanje na 56 Nišlija stradalih od NATO bombi („Politika“, 8. maj 2014)]

{{NATO bombardovanje SRJ}}
{{Ratovi i bitke koje su vodili Srbi}}


[[sr:Bombardovanje Niša kasetnim bombama]]
[[sh:Bombardovanje Niša kasetnim bombama]]
[[en:Niš cluster bombing]]
[[es:Bombardeo con bombas de racimo de Niš]]
[[ru:Бомбардировка Ниша кассетными бомбами]]
[[uk:Касетне бомбардування Ніша]]
[[ar:قصف نيش العنقودي]]