Interkontinentalna balistička raketa

Izvor: Vojna Enciklopedija
Ovo je najnovija verzija ove stranice; nema odobrenih izmena.
Pređi na navigaciju Pređi na pretragu
Interkontinentalna balistička raketa
Probno lansiranje interkontinentalne balističke rakete Minjutmen III iz vazduhoplonve baze Vandenberg, Kalifornija, SAD.

Američka raketa Peacekeeper lansirana iz silosa

Interkontinentalna balistička raketa, (ili ICBM, iz Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted) je balistička raketa velikog dometa većim od 5.500 kilometara (3.400 milja), [1] obično napravljena za lansiranje nuklearnog oružja, to jest nošenje jedne ili više nuklearnih bojevih glava. Slično tome, konvencionalno, hemijsko i biološko oružje takođe se može isporučiti sa različitom efikasnošću, ali nikada nije raspoređeno na ICBM. Većina modernih ICBM-ova podržava više nezavisnih bojevih glava (MIRV), omogućavajući jednoj raketi da nosi nekoliko bojevih glava, od kojih svaka može da pogodi različitu metu i to po više stotina kilometara udaljene jedna od druge. Rusija, Sjedinjene Države, Kina, Francuska, Indija, Ujedinjeno Kraljevstvo i Severna Koreja jedine su zemlje za koje se zna da imaju operativne ICBM. Neki noviji ICBM-ova su konstruisani i za nošenje konvencionalne ili čak inertne (bez eksploziva) bojne glave. Oni se pouzdaju u veliku brzinu udara bojeve glave kao sredstva za nanošenje velike štete. Zbog velikog dometa i snage bojevih glava u slučaju nuklearnog rata većinu štete bi napravili ICBM-ovi lansirani iz silosa ili s podmornica, a bombarderi bi nosili ostatak.

Raniji primerci ICBM-ova su imale ograničenu preciznost, što ih je činilo pogodnim za upotrebu samo protiv najvećih ciljeva, kao što su gradovi. Na njih se gledalo kao na „sigurnu“ opciju baziranja, koja bi držala snage za odvraćanje (PVO) blizu raketne baze gde bi je bilo teško napasti. Napadi na vojne ciljeve (posebno one pokretne) i dalje su zahtevali upotrebu preciznijeg oružja i to sa bombarderima sa posadom. Dizajn druge i treće generacije (kao što je LGM-118 Peacekeeper) dramatično je poboljšao preciznost do tačke u kojoj čak i najmanji tačkasti ciljevi mogu biti uspešno napadnuti.

Interkontinentalne balističke rakete (ICBM) se razlikuju po tome što imaju veći domet i brzinu od drugih balističkih projektila: balističke rakete srednjeg dometa (IRBM), kao i balističke rakete srednjeg dometa (MRBM), balističke rakete kratkog dometa (SRBM) i taktičke balističke rakete (TBM). Kategorizacija raketa po dometu je subjektivne prirode, i granice između kategorija su izabrane proizvoljno, tako da ni ove klase nisu čvrsto razgraničene.

Istorija

Drugi svetski rat

Primarni pogledi na R-7 Semiorka , prvu ICBM i satelitsku raketu-nosač na svetu

Prvi praktični dizajn za ICBM razvijan je u Nemačkoj krajem Drugog svetskog rata, a izrastao je iz raketnog programa V-2 nacističke Nemačke. Von Braun i njegov tim su dobili zadatak pod projektom "Amerika" da naprave raketu sposobnu za bombardovanje Severne Amerike. Nemačka je naširoko koristila tokom Drugog svetskog rata od sredine 1944. do marta 1945. za bombardovanje britanskih i belgijskih gradova, posebno Antverpena i Londona. Projekt je započet kao dvostepena raketa A9/A10 namenjenu za upotrebu u bombardovanju Njujorka i drugih američkih gradova. Prvobitno namenjena za vođenje putem radija, nakon neuspeha promenjeno je u pilotiranje letilice pod operacijom Elster. Drugi stepen rakete A9/A10 testiran je nekoliko puta u januaru i februaru 1945. godine. Rakete je trebala imati domet od oko 4.100 do 5.000 km i bojevu glavu od 1.000 kg.

Posle rata, SAD su izvršile operaciju Spajalica, koja je odvela fon Brauna i stotine drugih vodećih nemačkih naučnika u Sjedinjene Države da razviju rakete IRBM, ICBM i lansere za američku vojsku. Takođe i sovjeti su zarobili neke naučnike i odveli ih u SSSR, nakon čega su te države i same započele razvoj raketnog naoružanja.

Ovu tehnologiju je predvideo general američke vojske Hap Arnold, koji je 1943. napisao:

Jednog dana, ne tako daleko, može odnekud da prostruji – nećemo moći da čujemo, doći će tako brzo – neka vrsta spravice sa eksplozivom toliko moćnim da će jedan projektil moći potpuno da uništi ovaj grad Vašington. [2] [3]

Hladni rat

Posle Drugog svetskog rata, Amerikanci i Sovjeti su započeli programe istraživanja raketa zasnovanih na V-2 i drugim nemačkim ratnim dizajnom. Svaka grana američke vojske započela je svoje programe, što je dovelo do značajnog dupliranja napora. U Sovjetskom Savezu istraživanje raketa je bilo centralno organizovano, iako je nekoliko timova radilo na različitim projektima.

U Sovjetskom Savezu, rani razvoj je bio fokusiran na rakete koje su mogle da napadnu evropske ciljeve. To se promenilo 1953. godine, kada je Sergeju Koroljovu naređeno da započne razvoj prave ICBM sposobne da isporuči novorazvijene hidrogenske bombe. S obzirom na stalno finansiranje, R-7 se razvijao određenom brzinom. Prvo lansiranje se dogodilo 15. maja 1957. i dovelo do nenamernog pada na 400 km (250 milja) od mesta. Prvi uspešan test usledio je 21. avgusta 1957; R-7 je preleteo preko 6.000 km (3.700 milja) i postao prva ICBM na svetu. [4] Prva strateška raketna jedinica postala je operativna 9. februara 1959. u Plesecku na severozapadu Rusije. [5]

Bila je to ista lansirna raketa R-7 koja je 4. oktobra 1957. postavila prvi veštački satelit u svemir, Sputnjik 1. Prvi svemirski let čoveka u istoriji čovečanstva je ostvaren na derivatu R-7, Vostok, i to 12. aprila 1961, od strane Sovjetski kosmonaut Jurija Gagarina. Jako modernizovana verzija R-7 se i dalje koristi kao lansirna raketa za sovjetsku/rusku svemirsku letelicu Sojuz, obeležavajući više od 60 godina operativne istorije originalnog dizajna rakete Sergeja Koroljova.

SM-65 Atlas, prvi američki ICBM, prvi put lansiran 1957

SAD su pokrenule istraživanje ICBM-a 1946. godine sa projektom RTV-A-2 Hiroc. Ovo je bio napor u tri faze, a razvoj ICBM-a nije počeo do treće faze. Međutim, finansiranje je prekinuto nakon samo tri delimično uspešna lansiranja 1948. dizajna druge faze, koji je korišćen za testiranje varijacija na V-2 dizajnu. Sa ogromnom nadmoći u vazduhu i interkontinentalnim bombarderima, novoformirane američke vazduhoplovne snage nisu ozbiljno shvatile problem razvoja ICBM. Stvari su se promenile 1953. sovjetskim testiranjem njihovog prvog termonuklearnog oružja, ali tek 1954. je to promenjeno sa programom rakete Atlas, kada je dat najviši nacionalni prioritet. Atlas A je prvi put poleteo 11. juna 1957; let je trajao samo oko 24 sekunde pre nego što je raketa eksplodirala. Prvi uspešan let Atlas projektila do punog dometa dogodio se 28. novembra 1958. [6] Prva naoružana verzija Atlasa je Atlas D, proglašena je operativnom januara 1959. u Vandenbergu, iako još nije letela. Prvi probni let obavljen je 9. jula 1959, [7] [8] a raketa je primljena u upotrebu 1. septembra iste godine. Titan I A3 je bila još jedna američka višestepena ICBM, sa uspešnim lansiranjem 5. februara. Za razliku od Atlasa, Titan I je bio dvostepena raketa, a ne trostruka. Titan je bio veći, ali lakši od Atlasa, i zbog poboljšanja tehnologije motora i sistema navođenja Titan I je pretekao raketu Atlas. [9]

R-7 i Atlas su zahtevali veliko lansirno postrojenje, što ih je činilo ranjivim na napade i nisu mogli da se drže u stanju pripravnosti. Stope kvarova su bile veoma visoke tokom prvih godina ICBM tehnologije. Programi letova u svemir (Vostok, Merkur, Voskhod, Blizanci, itd.) poslužili su kao veoma vidljivo sredstvo za demonstriranje sile i direktno su povezani sa interesima nacionalne odbrane tih zemalja. SAD su bile dosta iza Sovjeta u svemirskoj trci i tako je američki predsednik Džon F. Kenedi povećao ulog sa programom Apolo, koji je koristio tehnologiju raketa Saturn koju je finansirao predsednik Dvajt D. Ajzenhauer.

Grafikon lansiranja ICBM Atlas i Titan iz 1965. godine, pokazuje kumulativno po mesecima sa naglašenim neuspesima (obeleženo ružičastom bojom), koji pokazuje kako je upotreba ICBM u projektima Merkur i Blizanci (plava) služila kao vidljiva demonstracija pouzdanosti u vreme kada je stopa neuspeha bila značajna.

Ove rane ICBM rakete takođe su činile osnovu mnogih svemirskih sistema za lansiranje. Primeri uključuju R-7, Atlas, Redstone, Titan i Proton, koji je izveden iz ranijih ICBM, ali nikada nije raspoređen kao ICBM. Administracija Ajzenhauera je podržala razvoj raketa na čvrsto gorivo kao što su LGM-30 Minuteman, Polaris i Skibolt. Moderne ICBM imaju tendenciju da budu manje od svojih predaka, zbog povećane preciznosti i manjih i lakših bojevih glava, i koriste čvrsta goriva, što ih čini manje korisnim kao orbitalne lansirne rakete.

Zapadno gledište o postavljanju ovih sistema bilo je vođeno strateškom teorijom međusobnog osiguranog uništenja. Tokom 1950-ih i 1960-ih, počeo je razvoj sistema protiv balističkih raketa i od strane Amerikanaca i Sovjeta. Takvi sistemi su bili ograničeni Ugovorom o antibalističkim raketama iz 1972. godine. Prvi uspešan ABM test izveli su Sovjeti 1961. godine, koji su kasnije primenili na potpuno operativni sistem za odbranu Moskve 1970-ih.

Sporazum o SALT-u iz 1972. zamrznuo je broj ICBM lansera i Amerikanaca i Sovjeta na postojećim nivoima i dozvolio nove SLBM lansere zasnovane na podmornicama samo ako se demontira jednak broj ICBM lansera sa kopna. Naknadni razgovori, nazvani SALT II, održani su od 1972. do 1979. i zapravo su smanjili broj nuklearnih bojevih glava koje su držale SAD i Sovjeti. SALT II nikada nije ratifikovao američki Senat, ali su njegove uslove poštovale obe strane sve do 1986. godine, kada se Reganovaadministracija "povukla" pošto je optužila Sovjete za kršenje sporazuma.

Osamdesetih godina prošlog veka, predsednik Ronald Regan je pokrenuo program Strateška odbrambena inicijativa, kao i programe Međunarodne Kosmičke Stanice (MKS) i raketu ICBM Midgetman.

Kina je razvila minimalno nuklearno sredstvo odvraćanja ulaskom u sopstveni hladni rat nakon ideološkog razlaza sa Sovjetskim Savezom početkom 1960-ih. Nakon prvog testiranja domaćeg nuklearnog oružja 1964. godine, nastavili su sa razvojem različitih bojevih glava i projektila. Počevši od ranih 1970-ih, DF-5 ICBM na tečno gorivo je razvijen i korišćen kao raketa za lansiranje satelita 1975. DF-5, sa dometom od 10.000 do 12.000 km (6.200 do 7.500 milja) — dovoljno dugo da pogodi Zapadne Sjedinjene Američke Države i Sovjetski Savez. Raspoređeni su u silos, sa prvim parom u upotrebi od 1981. i verovatno dvadeset projektila u službi do kasnih 1990-ih. [10] Kina je takođe rasporedila balističku raketu srednjeg dometa JL-1 sa dosegom od 1.700 kilometara (1.100 milja) na krajnje neuspešnoj podmornici tipa 92. [11]

U želji da osiguraju oružje "drugog udara", u slučaju da u prvom nuklearnom napadu budu uništeni silosi s raketama na kopnu, SSSR i SAD razvile su podmornice koje su bile sposobne nositi ICBM-ove. Podmornice su mogle skrivene pričekati kraj prvog napada i onda lansirati svoje projektile na neprijateljske gradove. Primer su sovjetska klasa Typhoon s 20 projektila R-39 i američka Ohio s 24 projektila Trident II.

Posle hladnog rata

Istorija raspoređivanja ICBM na kopnu, 1959–2014

Godine 1991. Sjedinjene Države i Sovjetski Savez dogovorili su se u sporazumu START I da smanje svoje raspoređene ICBM rakete i pripisane bojeve glave.

Od 2016. godine, svih pet zemalja sa stalnim mestom u Savetu bezbednosti Ujedinjenih nacija imaju operativne sisteme balističkih raketa dugog dometa; Rusija, Sjedinjene Države i Kina takođe imaju ICBM na kopnu (američke rakete su bazirane na silosima, dok Kina i Rusija imaju i silos i drumsko-mobilne rakete (DF-31, RT-2PM2 Topol-M rakete).

Veruje se da je Izrael rasporedio drumski mobilni nuklearni ICBM, Jericho III, koji je ušao u službu 2008. godine; nadograđena verzija je u razvoju. [12] [13]

Indija je 19. aprila 2012. uspešno ispalila Agni 5, sa dometom od više od 5.000 km (3.100 milja), tako da je i ona ušla u klub ICBM. [14] Strani istraživači nagađaju da je stvarni domet projektila do 8.000 km (5.000 milja) pri čemu je Indija umanjila svoje sposobnosti da ne bi izazvala zabrinutost drugim zemljama. [15]

Do 2012. godine neke obaveštajne agencije su spekulisale da Severna Koreja razvija ICBM. [16] Severna Koreja je uspešno postavila satelit u svemir 12. decembra 2012. pomoću rakete Unha-3 visoke 32 metra (105 stopa). Sjedinjene Države su tvrdile da je lansiranje u stvari bio način da se testira ICBM. [17] Početkom jula 2017. Severna Koreja je po prvi put tvrdila da je uspešno testirala ICBM sposobnu da nosi veliku termonuklearnu bojevu glavu.

U julu 2014, Kina je najavila razvoj svoje najnovije generacije ICBM, Dongfeng-41 ( DF-41 ), koja ima domet od 12.000 kilometara (7.500 milja), sposobna da stigne do Sjedinjenih Država, i za koju analitičari veruju da je sposobna opremljenosti MIRV tehnologijom. [18]

Većina zemalja u ranim fazama razvoja ICBM koristila je tečna goriva, sa poznatim izuzecima indijskog Agni-V, planiranog, ali otkazanog [19] južnoafričkog RSA-4 ICBM, i sada u upotrebi izraelskog Jericho III. [20]

RS-28 Sarmat [21] (ruski: RS-28 Sarmat; naziv NATO-a : SATAN 2), je ruska super-teška termonuklearno naoružana interkontinentalna balistička raketa opremljena tečnim gorivom u razvoju od strane biroa (Makeiev Rocket Design). Biro [21] je 2009. godine, [22] nameravao da zameni prethodnu raketu R-36. Njegova velika nosivost bi omogućila do 10 teških bojevih glava ili 15 lakših ili do 24 hipersoničnih Iu-74, [23] ili kombinaciju bojevih glava i ogromne količine protivmera dizajniranih da porazi protivraketne PVO sisteme; [24] [25] to je objavila ruska vojska kao odgovor na američki brzi globalni udar. [26]

ICBM-ovi i danas, posle kraja Hladnog rata, imaju važnu ulogu u demonstraciji moći te se oni redovno unapređuju radi izbegavanja sve naprednijih PVO sistema.

Faze leta

Kod većine ICBM-ova let se odvija na sličan način: [27] [28]

  • uzletanje - traje od 3 do 5 minuta (kraće za projektile na čvrsto gorivo, duže za one na tečno gorivo); u zavisnosti od odabrane putanje, tipična brzina sagorevanja je 4 km/s (2,5 mi/s), do 7,8 km/s (4,8 mi/s); visina na kraju ove faze je tipično 150 do 400 km (93 do 249 milja).
  • faza srednjeg kursa: približno traje 25 minuta – suborbitalni let u svemir sa putanjom koja je deo elipse sa vertikalnom velikom osom; apogej (na pola puta kroz fazu srednjeg kursa) je na nadmorskoj visini od približno 1200 km (750 milja); velika poluosa je između 3.186 i 6.372 km (1.980 i 3.959 milja); projekcija putanje leta na Zemljinu površinu je bliska velikom krugu, malo pomerenom zbog rotacije zemlje tokom leta; projektil može osloboditi nekoliko nezavisnih bojevih glava, kao što su baloni obloženi metalnim premazom, kao i mamci za bojeve glave radi ometanja protivničke PVO.
  • obrušavanje - zadnja faza leta to jest faza ponovnog ulaska u atmosferu (na visini od 100 km, 62 milje): ta zadnja faza leta traje oko 2 minuta – udar je brzinom do 7 km/s (4,3 mi/s) (za rane ICBM manje od 1 km/s (0,62 mi/s)); U njoj se bojeva glava obrušava na svoju metu, pritom bojeva glava može manevrisati radi izbegavanja i zbunjivanja odbrane.

ICBM obično koriste putanju koja optimizuje domet za datu količinu korisnog tereta (minimalna putanja energije); alternativa je depresivna putanja, koja omogućava manju nosivost, kraće vreme leta i ima mnogo niži apogej. [29]

Moderni ICBM-ovi

Moderni ICBM-ovi nose uglavnom više bojevih glava (MIRV) što omogućuje jednom projektilu da pogodi više meta. MIRV se pojavio kao odgovor na razvoj antibalističkih projektila.

ICBM-ovi danas mogu biti postavljeni na sljedeći način:

  • U silosu koji pruža određenu zaštitu od napada.
  • Na podmornicama: tada su ICBM-ovi poznati kao SLBM (submarine launched ballistic missiles). Oni pružaju gotovo jednak domet i nosivost kao kopneni ICBM-ovi.
  • Na pokretnim lansirnim rampama: koncept koji je primenjen kod ICBM-a Topol-M. Prednost pokretnih rampi je njihovo teže uništavanje.
  • Mobilne lansirne rampe na železničkim prugama, primer za to je ICBM RT-23 Molodets.


====================================================================
====================================================================

Aktivni i neaktivni projektili

 SAD

 Rusija (i SSSR)

 Kina

 Francuska

 Indija

Povezano

Vidi još

Reference

  1. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  2. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  3. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  4. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  5. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  6. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  7. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  8. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  9. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  10. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  11. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  12. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  13. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  14. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  15. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  16. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  17. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  18. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  19. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  20. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  21. ↑ 21,0 21,1 Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  22. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  23. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  24. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  25. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  26. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  27. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  28. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted
  29. ↑ Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted

Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted

Spoljašnje veze

  • (jezik: Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted)Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted Estimated Strategic Nuclear Weapons Inventories (septembar 2004)
  • (jezik: Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted)Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted Intercontinental Ballistic and Cruise Missiles na stranicama FAS-a (Federation of American Scientists)
  • (jezik: Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted)Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted "A Tale of Two Airplanes", Ltc. Kingdon R. Hawes
  • (jezik: Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted)Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted


Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): failed to open stream: Operation not permitted

Preuzeto iz „https://vojnaenciklopedija.com//index.php?title=Interkontinentalna_balistička_raketa&oldid=49872”